Προτού καταστρέψουμε το Σύμπαν, θα πρέπει να ακολουθήσουμε ορισμένες κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαστημική αειφορία
Υπάρχουν 20.000 αντικείμενα που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη αυτή τη στιγμή που είναι μεγαλύτερα από 10 cm. Από αυτόν τον αριθμό, μόνο περίπου 2.000 είναι λειτουργικοί δορυφόροι. Τα άλλα 18.000 αντικείμενα είναι κομμάτια σκουπιδιών διαφόρων μεγεθών. Αλλά δεν είναι απλώς σκουπίδια: είναι επικίνδυνα σκουπίδια.
Εάν αυτό δεν σας φαίνεται πρόβλημα, έχετε αυτό κατά νου: Χάρη στο SpaceX και άλλους, ζούμε στην εποχή της φθηνής πρόσβασης στο διάστημα και βλέπουμε όλο και περισσότερους δορυφόρους να ενισχύονται σε τροχιά. Το πρόβλημα δεν θα φύγει από μόνο του.
Ο κίνδυνος είναι να υπάρξει μια επικίνδυνη σύγκρουση μεταξύ ενός από αυτά τα κομμάτια διαστημικών σκουπιδιών και ενός από τους σημαντικούς δορυφόρους μας. Ή ακόμα χειρότερα, ένας κίνδυνος που εμπλέκει ένα σκάφος με πλήρωμα όπως ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός. Ευτυχώς, η επίγνωση του προβλήματος αυξάνεται και οι άνθρωποι θέλουν να κάνουν κάτι για να το λύσουν ή τουλάχιστον να το εμποδίσουν να επιδεινωθεί.
«Τα προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν στο ίδιο επίπεδο συνειδητοποίησης που τα δημιούργησε».
κ. Άλμπερτ Αϊνστάιν
Υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές αυτού του αποσπάσματος του Αϊνστάιν εκεί έξω, αλλά όλες εκφράζουν την ίδια ιδέα: Μόλις βρεθούμε σε μια ανεπιθύμητη κατάσταση, ο ίδιος τρόπος σκέψης που μας οδήγησε εκεί δεν είναι πιθανό να μας βγάλει από αυτήν. Ίσως οι άνθρωποι πίσω από μια νέα πρωτοβουλία που ονομάζεται Βαθμολογία Διαστημικής Αειφορίας (SSR) να είχαν κατά νου το απόφθεγμα του Αϊνστάιν.
Η ιδέα της βιωσιμότητας κυκλοφορεί στους περιβαλλοντικούς κύκλους και στους κύκλους του πολεοδομικού σχεδιασμού και της χρήσης ενέργειας εδώ και αρκετό καιρό. Η βιωσιμότητα αφορά μια μακροπρόθεσμη θεώρηση των ανθρώπινων προσπαθειών. Μήπως ήρθε η ώρα να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τη βιωσιμότητα στο διάστημα; Γιατί όχι?
Humanity’s A Mess. Ποιος νοιάζεται για όλους αυτούς τους δορυφόρους ούτως ή άλλως;
Σε περίπτωση που χρειάζεστε μια υπενθύμιση, οι δορυφόροι εξυπηρετούν μια ποικιλία σημαντικών λειτουργιών. Πλοήγηση, τραπεζικές υπηρεσίες, επιστήμη του κλίματος, πρόγνωση καιρού, παρακολούθηση τυφώνων, μουσική, επικοινωνίες. Υπάρχουν λίγες πτυχές του σύγχρονου κόσμου μας που δεν εξαρτώνται τουλάχιστον εν μέρει από το στόλο των δορυφόρων μας. Ίσως δεν είστε λάτρης του δορυφορικού ραδιοφώνου, αλλά τα πράγματα θα διαταράσσονταν σοβαρά εάν κάποιοι από τους δορυφόρους μας κατέρρεαν.
Danielle Wood, MIT.
«Για να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε δορυφόρους σε τροχιά γύρω από τη Γη για τα επόμενα χρόνια, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι το περιβάλλον γύρω από τη Γη είναι όσο το δυνατόν πιο απαλλαγμένο από σκουπίδια που έχουν απομείνει από προηγούμενες αποστολές».
Το σύστημα αξιολόγησης διαστημικής βιωσιμότητας, ή SSR, βρίσκεται υπό την αιχμή του δόρατος
Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ Παγκόσμιο Μελλοντικό Συμβούλιο για τις Διαστημικές Τεχνολογίες. Το Συμβούλιο αναπτύσσει εθελοντικές κατευθυντήριες γραμμές για να καθοδηγήσει τα έθνη στην ανάπτυξη και ανάπτυξη δορυφόρων. Ορισμένες χώρες που διανύουν το διάστημα έχουν ήδη θεσπίσει νόμους για να καθοδηγούν τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο έδαφός τους. Αλλά το SSR δημιουργείται ως μια παγκόσμια πρωτοβουλία για να βοηθήσει το πρόβλημα των διαστημικών σκουπιδιών.
Η ιδέα είναι παρόμοια με το σύστημα LEED (Leadership in Environmental and Energy Design), μια ομάδα οδηγιών για κτίρια που οδηγεί σε πιο αποδοτικά, πιο πράσινα κτίρια.
Εικόνα πλοκή διαστημικών σκουπιδιών. Πίστωση: NASA
Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) είναι η κύρια ομάδα που είναι υπεύθυνη για την πρωτοβουλία. Το WEF επέλεξε μια ομάδα με επικεφαλής τον Ομάδα έρευνας με δυνατότητα διαστήματος στο MIT Media Lab, μαζί με μια ομάδα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), για την εκτόξευση της αξιολόγησης διαστημικής βιωσιμότητας.
Το μέρος της προσπάθειας του MIT θα διευθύνεται από την Danielle Wood από το Πρόγραμμα του MIT στις Τέχνες και τις Επιστήμες των Μέσων. Σε ένα δελτίο τύπου, ο Wood είπε, «Ένα στοιχείο της δικαιοσύνης είναι η διασφάλιση ότι κάθε χώρα έχει την ευκαιρία να συμμετάσχει στη χρήση της διαστημικής τεχνολογίας ως μορφής υποδομής για την παροχή ζωτικών υπηρεσιών στην κοινωνία μας, όπως επικοινωνία, πλοήγηση και περιβαλλοντική παρακολούθηση».
Danielle Wood, MIT.
«Η βαθμολογία διαστημικής βιωσιμότητας θα δημιουργήσει ένα κίνητρο για τις εταιρείες και τις κυβερνήσεις που χειρίζονται δορυφόρους να λάβουν όλα τα μέτρα που μπορούν για να μειώσουν τη δημιουργία διαστημικών απορριμμάτων».
Αλλά καθώς το διάστημα γεμίζει περισσότερο, και καθώς περισσότερες χώρες έρχονται να βασίζονται σε δορυφόρους για την καλή λειτουργία των κοινωνιών τους, γίνεται σαφές ότι χρειάζονται περισσότερες κατευθυντήριες γραμμές.
«Η παγκόσμια οικονομία μας εξαρτάται από την ικανότητά μας να χειριζόμαστε δορυφόρους με ασφάλεια για να πετάμε με αεροπλάνα, να προετοιμαζόμαστε για κακές καιρικές συνθήκες, να μεταδίδουμε τηλεόραση και να μελετάμε το μεταβαλλόμενο κλίμα μας», λέει ο Wood. «Για να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε δορυφόρους σε τροχιά γύρω από τη Γη για τα επόμενα χρόνια, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι το περιβάλλον γύρω από τη Γη είναι όσο το δυνατόν πιο απαλλαγμένο από σκουπίδια που έχουν απομείνει από προηγούμενες αποστολές».
Η εικονογράφηση ενός καλλιτέχνη για τα διαστημικά σκουπίδια. Το πρόβλημα δεν είναι ακόμα τόσο σοβαρό, αλλά χειροτερεύει χρόνο με το χρόνο. Εικόνα: Πανεπιστήμιο Τοχόκου
Το πρόβλημα είναι ότι πολύ καιρό αφότου ένας δορυφόρος έχει ξεπεράσει τη χρησιμότητά του, παραμένει σε τροχιά για δεκαετίες. Στην ιδανική περίπτωση, απλώς πέφτουν εκτός τροχιάς και καίγονται κατά την επανείσοδο. Αλλά ανάλογα με το υψόμετρο τους, αυτό μπορεί να διαρκέσει πολύ. Επίσης, όσο περισσότερο συνωστίζεται, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να πέσουν κομμάτια διαστημικών σκουπιδιών μεταξύ τους, δημιουργώντας ακόμη περισσότερα συντρίμμια.
Ο σχεδιασμός ενός δορυφόρου μπορεί να καθορίσει πόσο καιρό θα παραμείνει στο διάστημα αφού δεν λειτουργεί πλέον. Οι χειριστές μπορούν να ορίσουν το υψόμετρο και τη διάρκεια ζωής του δορυφόρου και να βοηθήσουν στην άμβλυνση του προβλήματος. Το SSR στοχεύει να βοηθήσει τους κατασκευαστές και τους χειριστές δορυφόρων να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα πριν καν κατασκευαστεί ένας δορυφόρος.
«…στοχεύουμε να θέσουμε σε εφαρμογή ένα σύστημα που έχει την ευελιξία να τονώνει και να οδηγεί καινοτόμες λύσεις βιώσιμου σχεδιασμού…»
Stijn Lemmens, Senior Space Debris Mitigation Analyst στο Γραφείο Διαστημικών Συντριμμιών της ESA.
«Η βαθμολογία διαστημικής βιωσιμότητας θα δημιουργήσει ένα κίνητρο για τις εταιρείες και τις κυβερνήσεις που χειρίζονται δορυφόρους να λάβουν όλα τα μέτρα που μπορούν για να μειώσουν τη δημιουργία διαστημικών απορριμμάτων», λέει ο Wood. «Αυτό θα δημιουργήσει μια πιο δίκαιη ευκαιρία για νέες χώρες να συμμετέχουν στο διάστημα με μικρότερο κίνδυνο σύγκρουσης με παλαιότερους δορυφόρους».
Το SSR μόλις ανακοινώθηκε και οι εργασίες για τον καθορισμό του θα ξεκινήσουν. Η ιδέα είναι να συμμετάσχουν στην αρχή όσο περισσότεροι διαστημικοί οργανισμοί και χώρες, ώστε να μπορούν να βοηθήσουν στη δημιουργία των κατευθυντήριων γραμμών με τις οποίες μπορεί να ζήσει ο καθένας. Ο χρόνος είναι ουσιαστικός με περισσότερους δορυφόρους να εκτοξεύονται συνεχώς. Σύμφωνα με α δελτίο τύπου , αρκετές εταιρείες σχεδιάζουν να εκτοξεύσουν μεγάλους αστερισμούς δορυφόρων στο εγγύς μέλλον, και το Συμβούλιο θα ήθελε να το αντιμετωπίσει εγκαθιστώντας το SSR το συντομότερο πρακτικά εφικτό.
Εκτιμώμενος αριθμός αντικειμένων σε χαμηλή τροχιά της Γης. Πίστωση: NASA
«Οι χώρες σε κάθε περιοχή ξεκινούν νέα διαστημικά προγράμματα για να συμμετέχουν στην εφαρμογή του διαστήματος στην εθνική τους ανάπτυξη», λέει ο Wood. «Η δημιουργία της βαθμολογίας διαστημικής βιωσιμότητας με τους συνεργάτες μας είναι ένα βασικό βήμα για να διασφαλίσουμε ότι όλες οι χώρες θα συνεχίσουν να αυξάνουν τα οφέλη που λαμβάνουμε από τη διαστημική τεχνολογία», λέει.
Ενώ υπάρχει αυξανόμενος όγκος συζήτησης τον τελευταίο καιρό σχετικά με το πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα διαστημικά σκουπίδια που υπάρχουν ήδη, το θέμα του SSR είναι να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Και σύμφωνα με τον Nikolai Khlystov, επικεφαλής της αεροδιαστημικής βιομηχανίας στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, αυτό απαιτεί μια λύση σε ολόκληρη τη βιομηχανία και όχι νομοθεσία.
«Είμαστε πολύ χαρούμενοι που συνεργαζόμαστε με κορυφαίους βιομηχανικούς φορείς όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος, η ερευνητική ομάδα Space Enabled του MIT, το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν και το Bryce Space and Technology για τη δημιουργία και την εκτόξευση του Space Sustainability Rating», λέει ο Khlystov.
Ο Stijn Lemmens είναι ο ανώτερος αναλυτής μετριασμού διαστημικών απορριμμάτων στο Γραφείο Διαστημικών Απορριμμάτων στην ESA, ένας από τους εταίρους στην προσπάθεια SSR.
«Μαζί με τους συνεργάτες μας, στοχεύουμε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα που έχει την ευελιξία να τονώνει και να οδηγεί καινοτόμες λύσεις βιώσιμου σχεδιασμού και να αναδεικνύει εκείνες τις αποστολές που συμβάλλουν θετικά στο διαστημικό περιβάλλον», λέει ο Lemmens.