Εάν είστε ημι-σοβαρός ερασιτέχνης αστρονόμος, είναι πολύ πιθανό να έχετε ακούσει για ένα μεταβλητό ζεύγος αστεριών που ονομάζεται SS Cygni. Όταν παρακολουθείτε το σύστημα για αρκετή ώρα, ανταμείβεστε με ένα ξέσπασμα φωτεινότητας που στη συνέχεια εξαφανίζεται και στη συνέχεια επιστρέφει, τακτικά, ξανά και ξανά.
Αποδεικνύεται ότι αυτό το φωτεινό ζεύγος είναι ακόμα πιο κοντά σε εμάς από ό,τι φανταζόμασταν — 370 έτη φωτός μακριά, για την ακρίβεια.
Προτού μπούμε στο πώς ανακαλύφθηκε αυτό, λίγο υπόβαθρο για το τι είναι το SS Cygni. Όπως υπονοεί το όνομα του συστήματος, βρίσκεται στον αστερισμό του Κύκνου (του Κύκνου). Το ζευγάρι αποτελείται από ψύξη λευκός νάνος που είναι κλειδωμένο σε τροχιά 6,6 ωρών με έναν κόκκινο νάνο.
Η βαρύτητα του λευκού νάνου, η οποία είναι πολύ ισχυρότερη από αυτή του κόκκινου νάνου, είναι αιμορραγικό υλικό από τον γείτονά του. Αυτή η αλληλεπίδραση προκαλεί ξεσπάσματα — κατά μέσο όρο, περίπου μία φορά κάθε 50 ημέρες.
Προηγουμένως, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έθεσε την απόσταση από αυτά τα αστέρια πολύ πιο μακριά, στα 520 έτη φωτός. Αλλά αυτό προκάλεσε κάποια ανησυχία στους αστρονόμους.
Hubble Against Earth’s Horizon (1997)
«Αυτό ήταν ένα πρόβλημα. Σε αυτή την απόσταση, το SS Cygni θα ήταν ο πιο λαμπρός νάνος nova στον ουρανό και θα έπρεπε να είχε αρκετή μάζα που κινείται μέσω του δίσκου του για να παραμείνει σταθερή χωρίς εκρήξεις», δήλωσε ο James Miller-Jones, από τον κόμβο Curtin University του International Center. για την Έρευνα Ραδιοαστρονομίας στο Περθ της Αυστραλίας.
Οι αστρονόμοι αποκαλούν το SS Cygni νάνο νέο. Όταν το συγκρίνουν με παρόμοια συστήματα, οι αστρονόμοι είπαν ότι οι εκρήξεις συμβαίνουν καθώς η ύλη αλλάζει την ταχύτητα ροής της μέσω του δίσκου υλικού που περιβάλλει τον λευκό νάνο.
«Σε υψηλούς ρυθμούς μεταφοράς μάζας από τον κόκκινο νάνο, ο περιστρεφόμενος δίσκος παραμένει σταθερός, αλλά όταν ο ρυθμός είναι χαμηλότερος, ο δίσκος μπορεί να γίνει ασταθής και να υποστεί ένα ξέσπασμα», δήλωσε το Εθνικό Ραδιοαστρονομικό Παρατηρητήριο. Τι συνέβαινε λοιπόν;
Η απόσταση ενός αστεριού μετριέται με την παρατήρηση μιας ελαφριάς μετατόπισης της θέσης που συμβαίνει, από την προοπτική της Γης, σε αντίθετες πλευρές της τροχιάς του πλανήτη μας. Πίστωση: Bill Saxton, NRAO/AUI/NSF
Για να δουν ξανά την απόσταση του αστεριού, οι αστρονόμοι χρησιμοποίησαν δύο σετ ραδιοτηλεσκοπίων, το Very Large Baseline Array και το European VLBI Network. Κάθε σετ έχει μια δέσμη τηλεσκοπίων που λειτουργούν μαζί ως συμβολόμετρο, επιτρέποντας ακριβείς μετρήσεις των αποστάσεων των αστεριών.
Στη συνέχεια, οι επιστήμονες έκαναν μετρήσεις στα αντίθετα άκρα της τροχιάς της Γης, χρησιμοποιώντας τον ίδιο τον πλανήτη ως εργαλείο. Μετρώντας την απόσταση του άστρου σε αντίθετες πλευρές της τροχιάς, μπορούμε να υπολογίσουμε την παράλλαξη ή τη φαινομενική κίνησή του στον ουρανό από την προοπτική της Γης. Είναι ένα παλιό αστρονομικό εργαλείο που χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό αποστάσεων και εξακολουθεί να λειτουργεί.
«Αυτό είναι ένα από τα καλύτερα μελετημένα συστήματα του τύπου του, αλλά σύμφωνα με την κατανόησή μας για το πώς λειτουργούν αυτά τα πράγματα, δεν θα έπρεπε να έχει ξεσπάσματα. Η νέα μέτρηση απόστασης την φέρνει σε συμφωνία με την τυπική εξήγηση», δήλωσε ο Miller-Jones.
Και πού έκανε λάθος το Hubble; Ιδού η θεωρία:
«Οι ραδιοφωνικές παρατηρήσεις έγιναν σε φόντο αντικειμένων πολύ πέρα από τον δικό μας Γαλαξία, ενώ οι παρατηρήσεις του Hubble χρησιμοποίησαν αστέρια μέσα στον γαλαξία μας ως σημεία αναφοράς», δήλωσε ο NRAO. «Τα πιο μακρινά αντικείμενα παρέχουν μια καλύτερη, πιο σταθερή, αναφορά».
Τα αποτελέσματα ήταν δημοσιευτηκε σεΕπιστήμη στις 24 Μαΐου.
